امداد برای نویسندگان عنوان تازهترین اثر از مجموعهی پاساژهای نشر چشمه است. این کتاب را «روی پیتر کلارک»؛ مدرس نویسندگی آمریکایی نوشته و «کاوه فولادینسب»؛ مدرس نویسندگی ایرانی به همراه «مریم کهنسالنودهی» به فارسی ترجمه کرده است. امداد برای نویسندگان بهعنوان کتابی کمکآموزشی شامل هفت گام و یک گام نهایی است که هر کدام به یکی از مسائل احتمالیای میپردازد که هر نویسندهای ممکن است در مسیر آفرینش اثر خلاقهاش با آن مواجه شود. این متن به معرفی کتاب امداد برای نویسندگان بهترتیب فصلهای آن خواهد پرداخت.
روی پیتر کلارک مدرس نویسندگی آمریکایی است که دکترای ادبیات قرون وسطی دارد و سالهاست در کنار نویسندگی به آموزش آن هم میپردازد. بخشی از شهرت او به دلیل آموزش نویسندگی به کودکان است. به عنوان مدرس یکی از برجستهترین موسسهها در حوزهی روزنامهنگاری جهان موسسهی «پوینتر» کتابهای زیادی در حوزهی نویسندگی منتشر کرده که امداد برای نویسندگان اولین کتاب اوست که به فارسی ترجمه شده است.
از بین مترجمهای این کتاب کاوه فولادینسب به مدت یک دهه است به تدریس نویسندگی میپردازد و پیش از این بهجز رمان، جستار و داستان کوتاه، کتابهای آموزشی مهمی ترجمه کرده که معروفترین آنها مجموعهی چهارجلدی «حرفه: داستاننویس» است که مقالاتی آموزشی را شامل میشود از نویسندگان و مدرسان نویسندگی جهان.
کتاب امداد برای نویسندگان شامل هشت فصل است که هر کدام به یکی از مسائلی میپردازد که ممکن است هر نویسنده در هر جایگاهی از مسیر حرفهای خود با آن روبهرو شود. این هشت فصل هر کدام یکی از مراحل کلی فرایند نوشتن است: شروع، برنامهریزی و سازماندهی، پیداکردن کانون تمرکز، گشتن دنبال زبان، نوشتن نسخهی اولیه، ارزیابی پیشرفت کار، بهبود متن و گام نهایی: ایمانتان را از دست ندهید. قالب کلی هر فصل به این صورت است که ابتدا مسئلهی مورد بحث و سه مورد از مزمنترین و دشوارترین موانع برای برداشتن آن گام را معرفی میکند و برای آن راهکارهای متنوعی پیشنهاد میدهد. بهطور کلی همهی نویسندهها ممکن است در هر مرحله از فرایند نوشتن خود به در بستهای بخورند که این کتاب میتواند کلیدی برای باز کردن داشته باشد. بنابراین کتاب امداد برای نویسندگان به عنوان یک کمک میتواند روی میز هر نویسنده باشد که هر گاه به مسئلهای برخورد مستقیم به صفحهی همان مسئله مراجعه کند.
گام اول: شروع
روی پیتر کلارک معتقد است که «هیچچیز ننوشتن به هیچچیز ننوشتن ختم میشود و یکچیزهایی نوشتن به بیشتر نوشتن» و برای یک چیزهایی نوشتن _شروع کار_ کافیست ایدهای برای نوشتن داشته باشید، اما برای بسیاری از افراد ایدهیابی کار آسانی نیست. بنابراین بخش اول به این مسئله میپردازد و ۱۰ راه ایدهیابی پیشنهاد میدهد. در بخش دوم چگونگی برخورد با تکلیف نوشتن را نشان میدهد. به بیان بهتر این بخش چند راهبرد برای نوشتن متن با موضوع مشخص پیشنهاد میدهد. بخش بعد نحوهی پژوهش برای به دست آوردن اطلاعات مورد نیاز برای آن ایده شرح میدهد و خاطرنشان میکند که چطور پژوهش میتواند به نویسنده کمک کند، از چه چیزی در پژوهش باید استفاده کرد و به دنبال چه چیزی بود که برای متن ارزشمند باشد.
گام دوم: برنامهریزی و سازماندهی
زمانبندی و نظم در کار نوشتن یکی از مهمترین نکاتی است که نویسنده باید در خود تقویت کند تا در درازمدت به بخشی از سبک کاریاش بدل شود. این فصل با بررسی مشکلاتی که میتواند برهمزنندهی نظم کار باشد، چند راهکار برای بهبود آن پیشنهاد میکند. روی پیتر کلارک نشان میدهد که چطور میتوان با کارهایی چون آمادهسازی اتاق کار قبل از شروع هر پروژه و بهبود عادتهای کاری در این مسیر منظم ماند.
گام سوم: پیداکردن کانون تمرکز
این فصل یکی از پرکاربردترین فصول است، چراکه به یکی از تکراریترین مشکلات نویسندگان میپردازد. اگر در نوشتهتان با این مشکل روبهرو باشید، این فصل کمک میکند تا با بهکارگیری چند راه بتوانید موضوع نوشتهتان را تدقیق کنید و از بین مواد و مصالحی که برای نوشتن آماده کردهاید قسمتهای قوی را حفظ و قسمتهای ضعیف و یا زائد را حذف کنید.
گام چهارم: گشتن دنبال زبان
گاهی برای نویسندگان مشکل در سطح زبان رخ میدهد و نویسنده نمیتواند کلمهی مناسب برای بیان اندیشهی خود را پیدا کند. این فصل پیشنهادهایی برای انتخاب درست کلمات، گسترش دامنهی واژگان و زبان روشن میدهد.
گام پنجم: نوشتن نسخهی اولیه
نویسندگان میدانند قبل از نوشتن نسخهی اول کارهای زیادی باید انجام داد و در همین گام گاهی روبهرویی با معضل به تعویق انداختن کار هم مسئلهساز میشود. فلج قلم هم مانع دیگری است که نویسنده بارها با آن روبهرو خواهد شد. از طرفی بعضی اوقات طرح و برنامهای برای سروسامان دادن به مواد و مصالحی که آماده کرده ندارد. همهی این مسائل در این فصل بررسی و راهحلهای متنوعی برای رفع آنها معرفی میشود.
گام ششم: ارزیابی پیشرفت کار
روی پیتر کلارک معتقد است که نویسندهی عملگرا باید یاد بگیرد چطور پیشرفت کارش را با هدف عرضهی بهترین نسخهی متن در زمان تعیینشده ارزیابی کند. درصورتیکه مشکلات زیادی از جمله کند کار کردن و نرسیدن به ضربالاجل، افت در میانهی کار و خوب تمام نشدن متن سر راه نویسنده برای رسیدن به تعادل در زمان تحویل کار وجود دارد. بنابراین در این فصل بعد از بررسی این مشکلات راهکارهایی برای حل آنها ارائه میدهد.
گام هفتم: بهبود متن
نویسندهی زیرک همیشه باید برای بازنویسی متن خود زمان و انرژی کافی داشته باشد. این گام از نوشتن برای بسیاری از نویسندگان سختترین مرحله است، چرا که گاهی نویسندگان اصلاً نمیدانند در بازنویسی به چه چیز باید توجه نشان دهند و چه فرایندی را طی کنند. بنابراین در این فصل برای مشکلات احتمالی بر سر راهِ نویسنده در بازنویسی راهحلهایی پیشنهاد میشود.
گام نهایی: ایمانتان را از دست ندهید
از دیدگاه روی پیتر کلارک سختترین مسئلهای که نویسنده همواره با آن دستوپنجه نرم میکند، ثابتقدم ماندن در این مسیر است، چرا که بسیاری از نویسندگان بهصورت دورهای با این احساس آزاردهنده روبهرو میشوند که فاقد آن چیزی هستند که برای نویسنده بودن لازم دارند. بنابراین این فصل کوتاه به این میپردازد که چطور روحیهی خود را در طول مسیر حرفهای حفظ کنیم، اعتمادبهنفس خود را بالا نگه داریم و همیشه بنویسیم.
درنهایت میتوان گفت امداد برای نویسندگان به عنوان اولین کتاب ترجمهشدهی روی پیتر کلارک در ایران میتواند کتاب مفیدی باشد در کتابخانهی هر نویسنده، چرا که به قول روی پیتر کلارک این کتاب طناب نجات است. همانطور که از عنوان آن؛ امداد برای نویسندگان برمیآید راهحلهای یاریگر برای پشت سر گذاشتن موانع در مسیر نوشتن را دارد و نویسنده بهمحض روبهرو شدن با هر مسئله میتواند به صفحهی مرتبط برود و از راهکارها برای بهبود کار خود استفاده کند.